1. Zadbaj o bezpieczną atmosferę, ze zrozumieniem i akceptacją przyjmując wszystkie pytania dziecka. Przygotuj się na to, że mogą pojawiać się wielokrotnie. Każde pytanie traktuj poważnie. Dopytuj, jeśli nie jesteś pewien, czy dobrze rozumiesz, o co dziecko pyta.
2. Podążaj za dzieckiem, sprawdź gotowość na podjęcie tego tematu – raczej odpowiadaj na jego pytania, niż sam rozpoczynaj rozmowę (chyba, że niepokoi Cię nietypowe lub inne niż dotychczas zachowanie dziecka).
3. Warto być uważnym na niewerbalne sygnały, jakie wysyła dziecko, mogące sugerować jego niepokój – dobrze jest je zauważyć i nazwać. Może to pomóc i zachęcić dziecko do rozmowy o jego uczuciach.
4. Używaj prostego, jasnego języka, dostosowanego do wieku i poziomu rozwoju dziecka.
5. Bądź szczery. Podkreśl działania mające na celu zapewnienia bezpieczeństwa dziecku i całej rodzinie, ale nie obiecuj czegoś, co nigdy do końca nie jest pewne np. że nikt ze znanych dziecku osób na pewno nie zachoruje.
6. Poinformuj o własnych i odgórnych środkach profilaktycznych. Zapewnij, że osoby chore otrzymują fachową pomoc.
7. Niewiedza wzbudza niepokój, podobnie jak fałszywe informacje krążące na temat koronawirusa. Dobrze jest zadbać o rzetelne ich źródło.
8. Im młodsze dziecko, tym dobrze jest rozmawiać o koronawirusie „przy okazji” codziennych czynności i zabaw. Zwróć uwagę na to, w co i w jaki sposób dziecko się bawi, co wtedy do siebie mówi – czasem w ten niebezpośredni sposób zaprasza do swojego świata uczuć i przeżyć.
9. Razem z dzieckiem spróbuj rozpoznać i nazwać uczucia w związku z zaistniałą sytuacją, sprawdzając całe ich spektrum – zarówno te nieprzyjemne (np. lęk, niepokój o siebie i bliskich, smutek, złość), jak i przyjemne (np. zaciekawienie, radość z powodu większej ilości czasu w domu, ulga, spokój). Warto pamiętać, że w zależności od wielu czynników, takich jak temperament, wcześniejsze doświadczenia, indywidualna wrażliwość itp. reakcje emocjonalne dziecka mogą być bardzo różne, także inne niż Twoje.
10. Nastolatki mogą wykazywać większą chęć do dyskusji w związku z aktualną sytuacją. Zaciekawiaj się ich perspektywą, bądź otwarty na ich punkt widzenia. Zwracaj uwagę na podobieństwa, jak i różnice w sposobie reagowania i patrzenia na bieżące wydarzenia i wyobrażone ich konsekwencje.
11. Szczególnej uwagi i troski potrzebują dzieci i nastolatki, które aktualnie lub w przeszłości doświadczyły choroby, utraty (rzeczywistej lub zagrożenia nimi) – własnej lub swoich bliskich. Pamiętaj, że mogą być bardziej wrażliwe na kontakt z informacjami dotyczącymi zagrożeń związanych z pandemią.
12. W przypadku takich reakcji dziecka/nastolatka jak zaburzenia rytmu snu i łaknienia, nasilone lęki, przedłużające się obniżenie nastroju, niedające się ukoić obawy dotyczące ryzyka choroby czy śmierci (własnej lub bliskich) – warto sięgnąć po pomoc i zgłosić się na konsultację psychologiczną.
13. Zadbaj o siebie, swój stan psychiczny i fizyczny. Zwróć uwagę na własne emocje. Dzieci naturalnie wyczuwają, w jakim stanie emocjonalnym są rodzice, obserwują ich i naśladują. To, w jaki sposób podchodzisz do sytuacji i radzisz sobie z własnymi uczuciami będzie mieć modelujący wpływ na dzieci, pozwoli Ci także spokojniej podejść do rozmowy z nimi na ten temat.
14. Dobrze jest monitorować bieżącą sytuację. Pamiętaj jednak, że nadmiar informacji pochodzących z telewizji, internetu czy radia, może działać na dzieci niekorzystnie, zwiększając ich poziom napięcia.
15. Każde dziecko i nastolatek potrzebuje „normalności.” Zadbaj, na tyle, na ile jest to możliwe, o stały, znany rytm dnia i pewną powtarzalność, pamiętając o niezbędnych działaniach profilaktycznych.

Im więcej otwartości, zaciekawienia i akceptacji dotyczącej sposobu przeżywania aktualnej sytuacji przez Twoje dziecko, tym lepiej.

Agnieszka Pawłowska

psycholog, psychoterapeutka, fizjoterapeutka

Absolwentka Psychologii oraz Studiów Podyplomowych Przygotowania Pedagogicznego dla Psychologów na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Ukończyła szkolenie
z Psychoterapii Opartej na Mentalizacji (MBT) oraz z Racjonalnej Terapii Zachowania (RTZ). Jest absolwentką fizjoterapii na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.

W Pracowni HUMANI prowadzi:

• konsultacje i psychoterapię indywidualną osób dorosłych, młodzieży i dzieci,
• grupy terapeutyczne oraz warsztaty psychoedukacyjne dla młodzieży,
• konsultacje i wizyty doradcze dla rodziców w zakresie kształtowania kompetencji wychowawczych,
• konsultacje i spotkania dla rodziców z zakresu wspierania więzi i rozwoju dzieci młodszych (0-3 r. ż.)